بهترین داروها برای کاهش استرس و کاهش اضطراب

گاهی حوادث ناخوشایندی در زندگی افراد به وجود می‌آید که استرس و اضطراب پاسخ طبیعی بدن به این حوادث ناگوار است و امری کاملا طبیعی و عادی می‌باشد. استرس‌ و اضطراب‌های زودگذر با انجام چندین عمل ساده از جمله برنامه‌ریزی کردن در کارها، قرار نگرفتن در موقعیت‌های استرس‌زا، ریلکسیشن، رژیم مناسب، ورزش کردن، گوش دادن به موسیقی و دیدن فیلم‌های کمدی درمان می‌شوند. اما گاهی می‌توانند غیرطبیعی و طولانی‌مدت باشند که باعث اختلال در زندگی روزمره فرد می‌شوند و با علائمی همچون نگرانی، احساس ترس، مشکل تمرکز و ضعف در حافظه، بی‌قراری، اختلالات خواب، خستگی و کاهش میل جنسی همراه هستند.

افرادی که مبتلا به اختلالات اضطراب هستند باید تحت نظارت پزشک دارو مصرف کنند و با دارو درمانی بتوانند اضطراب خود را کنترل کنند. البته باید این آگاهی وجود داشته باشد که استفاده از داروهای کاهش استرس و اضطراب باید آخرین راهی باشد که افراد آن را انتخاب می‌کنند. با همراه باشید تا در این مقاله با رایج‌ترین و بهترین داروهای کاهش استرس و کاهش اضطراب، کارایی، فواید و عوارض جانبی آنها آشنا شوید.

بهترین داروها برای کاهش استرس و اضطراب

استرس مداوم، می‌تواند عوارض روحی و جسمی زیادی را به همراه داشته باشد و زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. از این رو داروهای کاهش استرس و کاهش اضطراب، می‌توانند استرس و اضطراب را در شما مدیریت کنند و اینگونه داروها برای تسکین فوری علائم اضطراب طراحی شده‌اند. در نظر داشته باشید که قرص‌های ضد اضطراب، فقط می‌توانند نشانه‌های اضطراب را در شما کاهش دهند و استفاده از آن‌ها برای از بین بردن اضطراب و دچار نشدن به آن باوری کاملا اشتباه است. مصرف داروهای ضد اضطراب در فرد، با توجه به اختلالات، زمینه دیگر بیماری‌ها در او و مصرف همزمان داروهای دیگر و در کل بر حسب شرایط فرد توسط پزشک بررسی و تجویز می‌شوند.

1. بنزودیازپین‌ها (Benzodiazepines)

بنزودیازپین‌ها که به داروهای آرامش‎‌بخش و خواب‌آور نیز شهرت یافته‌اند از شایع‌ترین داروهای مصرفی می‌باشند که برای طیف وسیعی از بیماران مبتلا به اضطراب، بی‌خوابی، ترک الکل و درمان تشنج، تجویز می‌شوند و همچنین به عنوان شل‌کننده‌ی‌ عضلات برای انواع جراحی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. هنگامی که فرد در موقعیت اضطراب قرار می‌گیرد مغز، بیش از حد تحریک می‌شود با مصرف بنزودیازپین‌ها عملکرد نورون‌هایی که باعث ایجاد واکنش‌های استرس و اضطراب می‌باشند تغییر یافته، و مغز پیام‌هایی را برای مقابله با تحریک بیش از اندازه ارسال می‌کند و علائم اضطراب در فرد کاهش می‌یابد. بنزودیازپین‌ها همگی عملکردی یکسان دارند اما در شدت و مدت زمان تاثیر با یکدیگر متفاوت می‌باشند.

عوارض جانبی بنزودیازپین‌ها

بنزودیازپین‌ها در کوتاه‌مدت ایمن و تاثیرگذار هستند اما استفاده از آنها در بلندمدت منجر به مقاومت بدن به دارو می‌شود و برای فرد اعتیاد‌آور است و پزشکان استفاده از آن‌ها را بیش از 2 هفته توصیه نمی‌کنند. هر چه دوز داروهای بنزودیازپین‌ها بیشتر باشد عوارض آن‌ها بیشتر است و باعث ایجاد مشکلاتی در زندگی روزمره و باعث ایجاد حالت خماری تا روز بعد از مصرف آن می‌شود. البته استفاده از دوزهای پایین‌تر نیز تجربه خواب‌آلودگی و ناهماهنگی بدن را در فرد به وجود می‌آورد. عوارض جدی استفاده از بنزودیازپین‌ها در طولانی‌مدت عبارتند از مشکلات حافظه، هذیان گفتن در افراد مسن، افزایش ریسک پذیری و... در افراد می‌باشد.

بنزودیازپین‌ها عبارتند از:

• زاناکس (آلپروزولام)
• کلونوپین (کلونازپام)
• آتیوان (لورازپام)
• والیوم (دیازپام)
• ترانکسن (کلرازپات)
• لکتوپام (برومازپام)
• سراکس (اگزازپام)
• لیبریوم (کلردیازپوکسید)

در میان بنزودیازپین‌ها، (آلپرازولام، کلونازپام، دیازپام و لورازپام) سریع‌الاثر هستند و در مدت 30 دقیقه روی سیستم عصبی فرد تاثیر گذاشته و باعث تسکین و آرامش در فرد می‌شوند.

2. مهار‌کننده انتخابی بازجذب سروتونین (داروهای ضد افسردگی SSRIs)

SSRI دسته‌ای از داروهای ضد افسردگی هستند که برای درمان افسردگی از آن‌ها استفاده می‌شود اما گاهی پزشکان آن‌ها را در درمان انواع اختلالات اضطرابی همچون اختلال هراس، اختلال اضطراب فراگیر، اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال تنش‌زای پس از رویداد و وسواس فکری-عملی تجویز می‌کنند. سروتونین‌ها مواد شیمیایی مغز هستند که پیام‌ها را بین سلول‌های مغز انتقال می‌دهند و به آن احساس خوب نیز گفته می‌شود زیرا باعث حالت آرامش در بدن می‌شوند.

SSRI باعث ساخت سروتونین بیشتر در بدن نمی‌شوند اما از جذب سروتونین از مغز توسط خون جلوگیری می‌کنند و سطح سروتونین را در مغز بالا نگه می‌دارند و این چنین به کاهش علائم افسردگی و اضطراب کمک می‌کنند. این داروها 4 تا 6 هفته زمان نیاز دارند که علائم اضطراب را در فرد کاهش دهند به همین دلیل در درمان اضطراب‌های مزمن مورد استفاده قرار می‌گیرند.

عوارض جانبی SSRI:

به دلیل آنکه جذب‌کننده‌های سروتونین اثرگذاری کمی بر انتقال‌دهنده‌های عصبی می‌گذارند عوارض جانبی آن‌ها نسبت به بنزودیازپین‌ها کمتر است و ایمن‌تر هستند و از رایج‌ترین عوارض آنها : اختلالات در خواب، اضطراب، سرگیجه، خشکی دهان و مشکلات گوارشی می‌باشد.

انواع SSRI عبارتند از:

• سلکسا (سیتالوپرام)
• Lexapro (اسیتالوپرام)
• پروزاک،سارافم (فلوکستین)
• Paxil ,Paxil CR, Pexeva (پاروکستین)
• زولوفت (سرترالین)
• ویبرید (ویلازودون)
• بوسپیرون (Buspirone)

بوسپیرون (Buspirone)

یک داروی ضد استرس خوراکی و مورد تایید سازمان غذا و دارو آمریکا است و می‌تواند با افزایش سروتونین در مغز علائم اضطراب و استرس فرد نظیر تعریق کف دست، گرگرفتگی، تپش قلب و سرگیجه را کاهش دهد. بوسپیرون همچنین در درمان افسردگی و کاهش میل جنسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و اثرات شل‌کنندگی عضلات ندارد و به دلیل آن که وابستگی فیزیکی کم‌تری ایجاد می‌کند برای افراد با سابقه سوء مصرف مواد و افراد مسن، گزینه‌ی مناسبی می‌باشد. داروی بوسپیرون، سریع الاثر نیست و تاثیر آن بعد از 2 تا 4 هفته آغاز می‌شود و به عنوان آرامش‌بخش ملایم عمل می‌کند.

عوارض جانبی بوسپیرن: حالت تهوع، سردرد و سرگیجه و یا اختلالات در خواب از جمله عوارض بوسپیرون می‌باشد.

4.مسدود‌کننده‌ی بتا  (beta-blockers)

مسدود‌کننده‌‌های بتا یا بتا بلاکرها (beta-blockers) از جمله داروهایی هستند که در  فشار خون بالا، اضطراب و مهار میگرن اثرگذارند. این مسدودکننده‌ها با کاهش اثر هورمون استرس، بر علائم فیزیکی و کوتاه‌مدت اضطراب همچون لرزیدن و عرق کردن تاثیر گذاشته و علائم را کاهش می‌دهند. ولی علائم روانشناختی اضطراب را نمی‌توانند درمان کنند و برای کسانی که نمی‌خواهند به داروهای ضد اضطراب وابستگی پیدا کنند گزینه‌ی مناسبی می‌باشند. 

عوارض جانبی مسدود کننده بتا: استفاده از مسدودکننده‌های بتا ممکن است همراه با عوارض جانبی همچون کاهش فشار خون، افزایش وزن، خستگی، اختلالات گوارشی، سرگیجه و ضعف همراه باشد.

انواع مسدود کننده بتا:

• آتنولول
• نادولول
• لابتالول
• کارتئولول
• آسبوتولول
• بتاکسولول 
• و غیره..

5. مهار‌کننده‌های مونو‌آمین اکسیداز (MAOI)

از جمله داروهای ضد افسردگی محسوب می‌شوند که گاهی پزشکان از آن به عنوان کاهش علائم استرس و اضطراب اجتماعی استفاده می‌کنند. اگر این داروها با رعایت کردن دستورالعمل‌های دارویی و غذایی همراه نباشد می‌تواند عوارض جانبی جدی را به دنبال داشته باشد.

عوارض جانبی مهارکننده های مونوآمین اکسیداز

استفاده از این داروها ممکن است با عوارضی همچون تهوع، بی‌قراری و بی‌خوابی، خواب آلودگی و سرگیجه همراه باشد.

انواع مهار کننده مونو‌آمین‌اکسیداز:

• ایزوکاربوکسیازید
• فنلزین
• سلگیلین
• ترانسیل
• پرومین 

6. داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای (TCA)

TCAها از سری داروهای ضد افسردگی محسوب می‌شود که برای درمان اختلالات شخصیت و اختلالات اضطرابی نظیر اضطراب فراگیر، استرس پس از سانحه، اختلال وسواس اجباری مورد استفاده قرار می‌گیرد. تاثیر آن‌ها بین شش تا هشت هفته طول می‌کشد اما به دلیل آنکه عوارض زیادی به دنبال دارند پزشکان آن‌ها را کمتر تجویز می‌کنند.

عوارض جانبی ضد افسردگی سه حلقه‌ای (TCA): 

استفاده از داروهای ضد افسردگی سه ‌حلقه‌ای باید با تجویز پزشک باشد و در صورت استفاده در دوزهای بالا و به صورت خودسرانه عوارض خطرناکی را در پی خواهند داشت. عوارضی همچون کاهش وزن، احتباس ادرار، تهوع و استفراغ، مشکلات فشار خون، تشنج و کاهش میل جنسی از جمله عوارض استفاده از TCA‌ها می‌باشند.

انواع  (TCA)ها:

• آمی‌تریپتیلین
•  دوکسپین 
• پرتریپتیلین
• دزیپرامین
•  تریمی‌پرامین
•  کلومیپرامین

جمع‌بندی

استفاده از داروهای کاهش استرس و کاهش اضطراب برای دوره‌های کوتاه‌مدت تجویز می‌شوند و مصرف آنها در طولانی‌مدت اعتیادآور است و مقاومت شما در زندگی را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود با کوچکترین مشکلی در زندگی به آن‌ها رجوع کنید. سعی کنید برای آرام کردن خود در موقعیت‌های تنش‌زا راه‌هایی دیگری را انتخاب کنید و از راه های مقابله با افسردگی دیگری به جز دارو استفائه کنید. اما اگر بر حسب وضعیت و شرایط جسمی و روحی به مصرف داروهای کاهش استرس و اضطراب نیاز پیدا کردید باید تجویز آن را بر عهده پزشک خود بگذارید و استفاده از آن‌ها به طور خودسرانه کار عاقلانه‌ای نیست.