فکسوفنادین؛ نحوه عملکرد و موارد مصرف

فکسوفنادین چیست؟

فکسوفنادین یک آنتی‌هیستامین نسل دوم است که برای کاهش علائم حساسیت (آلرژی) استفاده می‌شود. این دارو با کاهش اثرات هیستامین در بدن، که موجب علائم آلرژیک مانند خارش، آبریزش بینی، و کهیر می‌شود، عمل می‌کند. هیستامین یک ماده شیمیایی است که به طور طبیعی در بدن تولید می‌شود و به واکنش‌های آلرژیک و التهاب کمک می‌کند فکسوفنادین .

فهرست مطالب

فکسوفنادین چیست؟
نحوه عملکرد فکسوفنادین
موارد مصرف فکسوفنادین
اشکال دارویی فکسوفنادین
عوارض قرص فستوور یا فکسوفنادین
تداخلات دارویی فکسوفنادین
- نکات مهم برای پیشگیری از تداخلات
- تداخلات با غذا
نام‌های تجاری فکسوفنادین
مقدار و روش مصرف فستوور
موارد منع مصرف فکسوفنادین
- ملاحظات خاص برای جمعیت‌های ویژه

نحوه عملکرد فکسوفنادین

این دارو به طور خاص گیرنده‌های هیستامین H1 را هدف قرار می‌دهد. در اینجا نحوه عملکرد فکسوفنادین به تفصیل شرح داده شده است:

1. مسدود کردن گیرنده‌های هیستامین H1

گیرنده‌های هیستامین H1: این گیرنده‌ها در سلول‌های مختلف بدن مانند سلول‌های مخاطی، رگ‌های خونی، و سیستم عصبی مرکزی وجود دارند. وقتی هیستامین به این گیرنده‌ها متصل می‌شود، باعث بروز علائم آلرژیک مانند خارش، تورم، و آبریزش بینی می‌شود.
عملکرد فکسوفنادین: فکسوفنادین به عنوان یک آنتاگونیست گیرنده هیستامین H1 عمل می‌کند، یعنی این گیرنده‌ها را مسدود کرده و مانع از اتصال هیستامین به آنها می‌شود. این فرآیند باعث کاهش اثرات هیستامین و در نتیجه کاهش علائم آلرژیک می‌شود.

2. کاهش واکنش‌های آلرژیک

هیستامین و واکنش آلرژیک: در واکنش‌های آلرژیک، هیستامین از سلول‌های مست (ماست سل‌ها) و بازوفیل‌ها آزاد می‌شود. این ماده شیمیایی باعث انقباض عضلات صاف، گشاد شدن رگ‌های خونی، و افزایش نفوذپذیری رگ‌ها می‌شود که منجر به علائم آلرژیک مانند التهاب، خارش، و تورم می‌شود.
نقش فکسوفنادین: با مسدود کردن گیرنده‌های H1، فکسوفنادین مانع از این فرآیندها می‌شود، در نتیجه علائم ناشی از آلرژی را کاهش می‌دهد.

3. تاثیر انتخابی و عدم نفوذ به سد خونی-مغزی (BBB)

انتخاب‌گری بالا: فکسوفنادین به طور خاص و انتخابی بر روی گیرنده‌های هیستامین H1 عمل می‌کند و تاثیر کمی بر گیرنده‌های دیگر دارد.
عدم نفوذ به مغز: به دلیل قطبی بودن و خواص شیمیایی، فکسوفنادین به راحتی از سد خونی-مغزی عبور نمی‌کند. این خاصیت باعث می‌شود که فکسوفنادین اثرات جانبی خواب‌آور و مشکلات شناختی کمتری نسبت به آنتی‌هیستامین‌های نسل اول داشته باشد.

4. شروع سریع و ماندگاری اثر

شروع اثر: فکسوفنادین به سرعت پس از مصرف جذب می‌شود و اثرات آن معمولاً ظرف یک ساعت شروع می‌شود.
ماندگاری اثر: اثرات فکسوفنادین می‌تواند تا 24 ساعت ادامه داشته باشد، که امکان مصرف یک بار در روز را فراهم می‌کند و به بهبود مدیریت علائم آلرژیک کمک می‌کند.

5. فرایندهای فیزیولوژیکی در عملکرد فکسوفنادین

واکنش آلرژیک اولیه: هیستامین از سلول‌های ایمنی آزاد شده و به گیرنده‌های H1 در بافت‌های محیطی متصل می‌شود.
مداخله فکسوفنادین: فکسوفنادین به گیرنده‌های H1 متصل شده و مانع از اتصال هیستامین به این گیرنده‌ها می‌شود.
کاهش علائم آلرژیک: با مسدود شدن گیرنده‌های H1، اثرات هیستامین (مانند التهاب و خارش) کاهش می‌یابد، که منجر به کاهش علائم آلرژیک می‌شود.

موارد مصرف فکسوفنادین

کاربردهای اصلی فکسوفنادین شامل موارد زیر است:

1. رینیت آلرژیک فصلی (تب یونجه)

فکسوفنادین در درمان علائم رینیت آلرژیک فصلی که به آن تب یونجه نیز گفته می‌شود، کاربرد دارد. این علائم شامل:

عطسه
آبریزش بینی
خارش بینی
خارش یا آبریزش چشم‌ها
فکسوفنادین با مسدود کردن گیرنده‌های هیستامین H1 که مسئول واکنش‌های آلرژیک هستند، به کاهش این علائم کمک می‌کند.

2. رینیت آلرژیک دائمی (رینیت آلرژیک مزمن)

این دارو همچنین برای تسکین علائم رینیت آلرژیک دائمی که در تمام طول سال رخ می‌دهد، استفاده می‌شود. علائم مشابه رینیت آلرژیک فصلی هستند، اما ممکن است به طور مداوم در طول سال وجود داشته باشند و معمولاً ناشی از عوامل داخلی مانند گرد و غبار یا شوره حیوانات خانگی هستند .

3. کهیر مزمن ایدیوپاتیک

فکسوفنادین در درمان کهیر مزمن ایدیوپاتیک (کهیرهای بدون علت مشخص و طولانی مدت) موثر است. این وضعیت با علائمی مانند:

کهیر (جوش‌های پوستی قرمز و خارش‌دار)
خارش شدید
تورم مشخص می‌شود. فکسوفنادین به تسکین خارش و کاهش تعداد و شدت جوش‌های پوستی کمک می‌کند.

4. دیگر آلرژی‌های پوستی

در مواردی، فکسوفنادین برای درمان دیگر واکنش‌های آلرژیک پوستی مانند حساسیت به مواد آرایشی یا نیش حشرات نیز به کار می‌رود.

5. کاهش خارش در برخی شرایط پوستی

فکسوفنادین می‌تواند برای کاهش خارش ناشی از برخی شرایط پوستی غیرآلرژیک نیز استفاده شود، اگرچه این کاربرد ممکن است کمتر رایج باشد.

ویژگی‌ها و مزایای فکسوفنادین

شروع سریع و ماندگاری طولانی‌مدت اثر: این دارو معمولاً پس از مصرف، ظرف یک ساعت اثر می‌گذارد و اثرات آن می‌تواند تا 24 ساعت ادامه داشته باشد.
کمترین عوارض خواب‌آوری: به دلیل اینکه فکسوفنادین یک آنتی‌هیستامین نسل دوم است، برخلاف آنتی‌هیستامین‌های نسل اول، کمتر باعث خواب‌آلودگی می‌شود.
کمتر تداخل با الکل و داروهای دیگر: نسبت به بسیاری از آنتی‌هیستامین‌ها، تداخلات دارویی و اثرات متقابل کمتری دارد.

اشکال دارویی فکسوفنادین

این دارو به شکل‌های مختلف در دسترس است، که بسته به نیاز و ترجیح بیمار، می‌توان از آنها استفاده کرد. اشکال دارویی فکسوفنادین شامل:

قرص‌های خوراکی:
- قرص‌های معمولی: در دوزهای 60 میلی‌گرم، 120 میلی‌گرم و 180 میلی‌گرم موجود است.
- قرص‌های جویدنی: معمولاً برای اطفال و بیمارانی که مشکل بلع دارند.
کپسول‌های خوراکی: برخی از فرم‌های تجاری به صورت کپسول نیز عرضه می‌شوند.
محلول خوراکی (سوسپانسیون): این شکل دارویی معمولاً برای کودکان و بیمارانی که مشکل بلع قرص دارند تجویز می‌شود. دوز معمول برای کودکان 30 میلی‌گرم در هر 5 میلی‌لیتر است.
پودر برای تهیه محلول خوراکی: این فرم برای تهیه سوسپانسیون توسط بیمار یا داروساز استفاده می‌شود.

استفاده از هر کدام از این اشکال دارویی بسته به نیاز و راحتی بیمار متفاوت است و تجویز آن باید توسط پزشک انجام شود.

عوارض قرص فستوور یا فکسوفنادین

قرص فستوور (فکسوفنادین) به عنوان یک آنتی‌هیستامین نسل دوم برای درمان علائم آلرژی استفاده می‌شود. اگرچه فکسوفنادین به طور کلی به خوبی تحمل می‌شود و عوارض جانبی نسبتاً کمی دارد، اما مانند هر داروی دیگری، ممکن است برخی افراد عوارض جانبی را تجربه کنند. در اینجا به عوارض شایع و کمتر شایع فکسوفنادین اشاره می‌شود:

عوارض شایع

سردرد
- یکی از عوارض شایع فکسوفنادین است و ممکن است با دوز دارو مرتبط باشد.
سرگیجه
- برخی افراد ممکن است احساس سرگیجه کنند، به خصوص در ابتدای مصرف.
حالت تهوع
- حالت تهوع و ناراحتی معده ممکن است به عنوان یک عارضه جانبی رخ دهد.
خشکی دهان
- در برخی افراد خشکی دهان گزارش شده است.
خستگی یا خواب‌آلودگی خفیف
- اگرچه فکسوفنادین نسبت به آنتی‌هیستامین‌های نسل اول کمتر خواب‌آلودگی ایجاد می‌کند، برخی افراد ممکن است خستگی خفیفی تجربه کنند.
خارش
- به ندرت، خارش ممکن است به عنوان یک واکنش نسبت به دارو ایجاد شود.

عوارض کمتر شایع

ناراحتی معده
- ناراحتی و درد معده ممکن است در برخی بیماران دیده شود.
اضطراب و عصبانیت
- به ندرت، برخی افراد ممکن است احساس اضطراب یا تحریک‌پذیری کنند.
علائم سرماخوردگی
- برخی گزارش‌ها از علائمی مانند سرماخوردگی وجود دارد که ممکن است به عنوان عوارض جانبی دارو رخ دهد.
خشکی پوست یا راش
- خشکی پوست یا راش پوستی در برخی افراد مشاهده شده است.
مشکلات خواب
- برخی بیماران ممکن است دچار بی‌خوابی یا خواب‌آلودگی غیرعادی شوند.

عوارض نادر اما جدی

واکنش‌های آلرژیک شدید
- شامل بثورات پوستی شدید، خارش، تورم (به ویژه صورت، زبان یا گلو)، سرگیجه شدید، و مشکلات تنفسی.
آریتمی قلبی
- به ندرت، فکسوفنادین ممکن است باعث ضربان نامنظم قلب شود.

نکات مهم در مصرف فکسوفنادین

مصرف با آبمیوه‌ها: مصرف فکسوفنادین همراه با آبمیوه‌هایی مانند گریپ‌فروت، سیب، یا پرتقال ممکن است جذب دارو را کاهش دهد. توصیه می‌شود فکسوفنادین را با آب مصرف کنید.
مصرف با سایر داروها: اگرچه فکسوفنادین نسبت به بسیاری از داروها تداخل کمتری دارد، اما بهتر است با پزشک در مورد تمامی داروهایی که مصرف می‌کنید مشورت کنید.
مصرف در دوران بارداری و شیردهی: زنان باردار یا شیرده باید قبل از مصرف فکسوفنادین با پزشک مشورت کنند.

مدیریت عوارض جانبی

سردرد و سرگیجه: مصرف دارو با یک لیوان آب و استراحت می‌تواند کمک‌کننده باشد.
حالت تهوع: مصرف دارو همراه با غذا ممکن است این عارضه را کاهش دهد.
خشکی دهان: نوشیدن آب زیاد و استفاده از آدامس بدون قند می‌تواند کمک کند.
اگر علائم جدی ظاهر شوند: بلافاصله به پزشک مراجعه کنید یا به اورژانس بروید.

تداخلات دارویی فکسوفنادین

1. آبمیوه‌ها

آبمیوه‌هایی مانند گریپ‌فروت، پرتقال، و سیب: مصرف این آبمیوه‌ها می‌تواند جذب فکسوفنادین را کاهش دهد. این اثر به دلیل مهار ناقل‌های انتقال دارو در دستگاه گوارش است که جذب فکسوفنادین را مختل می‌کند. توصیه می‌شود فکسوفنادین را با آب مصرف کنید .

2. داروهای ضد اسید

داروهای ضد اسید حاوی آلومینیوم و منیزیم: این داروها می‌توانند جذب فکسوفنادین را کاهش دهند اگر به طور همزمان مصرف شوند. ضد اسیدها باید حداقل 2 ساعت قبل یا بعد از فکسوفنادین مصرف شوند .

3. کتوکونازول و اریترومایسین

کتوکونازول (داروی ضد قارچ) و اریترومایسین (آنتی‌بیوتیک): این داروها می‌توانند سطح پلاسمایی فکسوفنادین را افزایش دهند. مکانیسم دقیق این تداخل هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما ممکن است به افزایش جذب یا کاهش متابولیسم فکسوفنادین مربوط باشد .

4. فلوکونازول

فلوکونازول: این داروی ضد قارچ نیز می‌تواند با فکسوفنادین تداخل داشته باشد و سطح خونی آن را تغییر دهد. این تداخل بیشتر در صورت مصرف طولانی‌مدت و با دوزهای بالا قابل توجه است .

5. ریفامپین

ریفامپین: این آنتی‌بیوتیک می‌تواند باعث کاهش سطح فکسوفنادین در خون شود. ریفامپین می‌تواند متابولیسم فکسوفنادین را افزایش دهد که به کاهش اثربخشی آن منجر می‌شود .

6. داروهای مهارکننده پروتئین اسید ترانسپورتر

وراپامیل: داروهایی مانند وراپامیل که پروتئین‌های اسید ترانسپورتر را مهار می‌کنند، ممکن است جذب فکسوفنادین را کاهش دهند و اثربخشی آن را تحت تأثیر قرار دهند.

7. استروئیدهای سیستمیک و داروهای سرکوب کننده ایمنی

گلوکوکورتیکوئیدها: مصرف همزمان با استروئیدهای سیستمیک ممکن است منجر به تغییر در واکنش به فکسوفنادین شود. این تداخل به طور کلی کم‌اهمیت است اما در موارد حساسیت‌های شدید باید با احتیاط مصرف شود.

نکات مهم برای پیشگیری از تداخلات

مصرف با آب: فکسوفنادین را با یک لیوان آب مصرف کنید و از مصرف آن با آبمیوه‌ها خودداری کنید.
فاصله زمانی با ضد اسیدها: حداقل 2 ساعت قبل یا بعد از مصرف داروهای ضد اسید حاوی آلومینیوم یا منیزیم، فکسوفنادین مصرف کنید.
مشورت با پزشک: قبل از مصرف فکسوفنادین همراه با داروهای دیگر، به ویژه داروهایی که در لیست تداخلات قرار دارند، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

تداخلات با غذا

غذاهای چرب: ممکن است به طور ناچیزی جذب فکسوفنادین را کاهش دهند، اما این تداخل معمولاً به اندازه‌ای مهم نیست که نیاز به تغییر در نحوه مصرف دارو باشد.

فکسوفنادین تحت نام‌های تجاری مختلفی در بازار موجود است و همچنین داروهای مشابهی با عملکرد و کاربردهای مشابه در دسته‌ی آنتی‌هیستامین‌ها وجود دارند. در اینجا نام‌های تجاری و داروهای مشابه با فکسوفنادین آورده شده‌اند:

نام‌های تجاری فکسوفنادین

فستوور (Fexover)
- شکل دارویی: قرص خوراکی
- دوزها: 30 میلی‌گرم، 60 میلی‌گرم، 120 میلی‌گرم، 180 میلی‌گرم
- سازنده: ممکن است تحت نام‌های مختلف توسط شرکت‌های داروسازی مختلف تولید شود.
آلگرا (Allegra)
- شکل دارویی: قرص، کپسول، سوسپانسیون خوراکی
- دوزها: 30 میلی‌گرم، 60 میلی‌گرم، 120 میلی‌گرم، 180 میلی‌گرم
- سازنده: Sanofi
تلفست (Telfast)
- شکل دارویی: قرص، کپسول
- دوزها: 30 میلی‌گرم، 60 میلی‌گرم، 120 میلی‌گرم، 180 میلی‌گرم
- سازنده: Sanofi-Aventis
آلرایکس (Allerex)
- شکل دارویی: قرص، کپسول
- دوزها: 60 میلی‌گرم، 120 میلی‌گرم، 180 میلی‌گرم
فکسوماکس (Fexomax)
- شکل دارویی: قرص
- دوزها: 120 میلی‌گرم، 180 میلی‌گرم
فکسوژل (Fexogell)
- شکل دارویی: قرص
- دوزها: 120 میلی‌گرم، 180 میلی‌گرم
آلرویت (Allerweit)
- شکل دارویی: قرص
- دوزها: 120 میلی‌گرم، 180 میلی‌گرم

مقدار و روش مصرف فستوور

طریقه مصرف قرص فستوور (فکسوفنادین) بسته به شرایط بیمار و نوع علائمی که باید درمان شوند، ممکن است متفاوت باشد. در ادامه، راهنمای کلی برای مصرف این دارو آورده شده است:

1. دوز مصرفی استاندارد

برای رینیت آلرژیک فصلی (تب یونجه) و رینیت آلرژیک دائمی:
- بزرگسالان و کودکان 12 سال و بالاتر:
  - دوز معمول: 60 میلی‌گرم دو بار در روز یا 180 میلی‌گرم یک بار در روز.
- کودکان 6 تا 11 سال:
  - دوز معمول: 30 میلی‌گرم دو بار در روز.
- کودکان 2 تا 5 سال:
  - دوز معمول: 30 میلی‌گرم دو بار در روز، معمولاً به صورت سوسپانسیون خوراکی تجویز می‌شود.
برای کهیر مزمن ایدیوپاتیک:
- بزرگسالان و کودکان 12 سال و بالاتر:
  - دوز معمول: 60 میلی‌گرم دو بار در روز یا 180 میلی‌گرم یک بار در روز.
- کودکان 6 تا 11 سال:
  - دوز معمول: 30 میلی‌گرم دو بار در روز.
- کودکان 2 تا 5 سال:
  - دوز معمول: 30 میلی‌گرم دو بار در روز، معمولاً به صورت سوسپانسیون خوراکی تجویز می‌شود.

2. نحوه مصرف

همراه با آب: بهتر است فکسوفنادین با یک لیوان آب مصرف شود. آبمیوه‌هایی مانند گریپ‌فروت، پرتقال، و سیب می‌توانند جذب فکسوفنادین را کاهش دهند و توصیه نمی‌شوند.
بدون غذا یا همراه غذا: این دارو را می‌توان با غذا یا بدون غذا مصرف کرد، اما مصرف با غذا ممکن است جذب دارو را کمی کاهش دهد.
زمان مصرف: برای تاثیر بهتر، دارو را هر روز در همان ساعت مصرف کنید.

مصرف فکسوفنادین ممکن است در برخی موارد به دلیل وجود شرایط خاص پزشکی یا مصرف داروهای دیگر منع شود. در اینجا به تفصیل موارد منع مصرف فکسوفنادین آورده شده است:

موارد منع مصرف فکسوفنادین

1. حساسیت به فکسوفنادین یا مواد تشکیل‌دهنده

آلرژی: هر گونه سابقه حساسیت یا واکنش آلرژیک به فکسوفنادین یا هر یک از مواد تشکیل‌دهنده فرمولاسیون آن (مانند لاکتوز، رنگ‌ها و مواد محافظ) باید مصرف آن را منع کند.

2. مشکلات کلیوی شدید

نارسایی کلیوی: بیماران با مشکلات شدید کلیوی (CRCL کمتر از 30 میلی‌لیتر در دقیقه) ممکن است نیاز به تنظیم دوز داشته باشند. در موارد شدید، مصرف فکسوفنادین باید با دقت و تحت نظارت پزشک انجام شود.
نظارت دقیق: در مواردی که تنظیم دوز ممکن نیست یا ریسک بالاست، منع مصرف ممکن است توصیه شود.

3. مصرف همزمان با داروهای خاص

کتوکونازول و اریترومایسین: این داروها می‌توانند سطح فکسوفنادین را در خون افزایش دهند و ممکن است نیاز به تنظیم دوز یا منع مصرف وجود داشته باشد.
داروهای ضد اسید حاوی آلومینیوم و منیزیم: این داروها می‌توانند جذب فکسوفنادین را کاهش دهند و باید حداقل 2 ساعت فاصله زمانی با مصرف فکسوفنادین داشته باشند.

4. مشکلات قلبی

بیماری‌های قلبی: مصرف فکسوفنادین در بیمارانی که مشکلات قلبی دارند، باید با احتیاط انجام شود. اگرچه به طور خاص موارد قلبی برای فکسوفنادین ثبت نشده‌اند، اما وضعیت کلی بیمار باید مورد بررسی قرار گیرد.

5. تداخل با آبمیوه‌ها

آب گریپ‌فروت، پرتقال، و سیب: این آبمیوه‌ها می‌توانند جذب فکسوفنادین را کاهش دهند و ممکن است اثربخشی دارو را کم کنند. مصرف فکسوفنادین با این آبمیوه‌ها توصیه نمی‌شود.

ملاحظات خاص برای جمعیت‌های ویژه

1. بارداری و شیردهی

بارداری: دسته‌بندی FDA برای فکسوفنادین در بارداری دسته C است. در صورت ضرورت مصرف در بارداری، باید با پزشک مشورت شود تا مزایا و معایب مصرف دارو بررسی شود.
شیردهی: اطلاعات دقیقی در مورد دفع فکسوفنادین در شیر مادر وجود ندارد، بنابراین مصرف آن در دوران شیردهی باید با احتیاط و تحت نظارت پزشک انجام شود.

2. سالمندان

تنظیم دوز: سالمندان ممکن است به دلیل کاهش عملکرد کلیه‌ها نیاز به تنظیم دوز داشته باشند و مصرف فکسوفنادین باید با نظارت دقیق انجام شود.

3. کودکان

کودکان زیر 6 ماه: مصرف فکسوفنادین برای کودکان زیر 6 ماه توصیه نمی‌شود، مگر اینکه توسط پزشک تجویز شده باشد. /ق