هیدر آدنیت چرکی (Suppurative Hidradenitis) یا هیدرادنیت چرکی، یک بیماری التهابی پوستی است که به صورت مزمن و عود کننده بروز میکند. این بیماری به دلیل التهاب و انسداد غدد عرق آپوکرین (Apocrine sweat glands) در نواحی خاصی از بدن مانند زیر بغل، کشاله ران، باسن و زیر پستانها ایجاد میشود.
علائم هیدر آدنیت چرکی:
علائم هیدر آدنیت چرکی (Suppurative Hidradenitis) شامل موارد زیر است:
-
تشکیل تودههای کوچک و دردناک: این تودهها به صورت جوشهای کوچک یا آبسههای چرکی در نواحی مانند زیر بغل، کشاله ران، زیر پستانها و باسن ظاهر میشوند.
-
آبسههای چرکی و مکرر: آبسههای چرکی عمیق، دردناک و پر از عفونت که ممکن است خود به خود پاره شوند و مایع چرکی از آنها خارج شود.
-
بوی بد: به دلیل تجمع چرک و عفونت در آبسهها، بوی نامطبوع از محل آسیب دیده منتشر میشود.
-
زخمهای باز و دردناک: پس از تخلیه آبسهها، زخمهای عمیق و طولانیمدت که به سختی بهبود مییابند، ایجاد میشود.
-
ایجاد کانالهای زیرپوستی (فیستول): در موارد پیشرفته، کانالهای چرکی و ارتباطدهنده زیرپوستی ایجاد میشود که ممکن است چندین ناحیه را به هم متصل کنند.
-
تورم و التهاب: ناحیههای درگیر ممکن است قرمز، متورم و ملتهب باشند.
-
تشکیل اسکار: به دلیل عود مکرر و التهاب، بافتهای اسکار در طول زمان در محل آبسهها و زخمها ایجاد میشود.
-
درد شدید: به دلیل التهاب و آبسههای چرکی، درد زیادی در ناحیههای درگیر احساس میشود.
علائم مرتبط دیگر:
- تب (در موارد شدید و عفونت گسترده)
- تخلیه مکرر مایع چرکی
- احساس خستگی عمومی
این بیماری ممکن است از مرحلههای خفیف تا شدید متغیر باشد و علائم آن با گذشت زمان و عود مکرر تشدید یابند.
عوامل موثر در بروز هیدر آدنیت چرکی
عوامل مؤثر در بروز و تشدید هیدر آدنیت چرکی شامل موارد زیر هستند:
1. ژنتیک و سابقه خانوادگی:
هیدر آدنیت چرکی ممکن است زمینهی ژنتیکی داشته باشد و افرادی که در خانواده خود سابقه این بیماری را دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند.
2. اختلالات هورمونی:
تغییرات هورمونی، بهویژه افزایش سطح هورمونهای آندروژن (هورمونهای مردانه) ممکن است نقش داشته باشد. این بیماری معمولاً پس از بلوغ شروع میشود و در زنان، در دوران قاعدگی یا بارداری ممکن است شدت یابد.
3. سیگار کشیدن:
سیگار یکی از عوامل اصلی تشدیدکننده هیدر آدنیت چرکی است. سیگار کشیدن باعث تحریک التهاب در بدن میشود و میتواند روند بهبود زخمها را مختل کند.
4. چاقی و اضافه وزن:
اضافه وزن و چاقی باعث افزایش اصطکاک بین پوست نواحی مختلف بدن میشود و همچنین فشار بر غدد عرق آپوکرین را افزایش میدهد، که میتواند التهاب و انسداد این غدد را تشدید کند.
5. عفونتهای باکتریایی:
عفونتهای باکتریایی میتوانند باعث تشدید آبسههای چرکی و التهاب در نواحی مبتلا شوند، هرچند که عفونت اولیه علت اصلی بیماری نیست، اما میتواند عوارض آن را افزایش دهد.
6. استرس و فشار روحی:
استرس میتواند بر سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارد و موجب تشدید علائم هیدر آدنیت چرکی شود. همچنین استرس میتواند تغییراتی در ترشح هورمونها ایجاد کند که بر روند التهاب تأثیر میگذارد.
7. اصطکاک و تعریق بیش از حد:
تعریق شدید و اصطکاک در نواحی خاص بدن مانند زیر بغل و کشاله ران میتواند غدد عرق را مسدود کرده و به التهاب و ایجاد آبسههای چرکی منجر شود.
8. بیماریهای التهابی دیگر:
افرادی که به بیماریهای التهابی مزمن مانند بیماری کرون یا بیماریهای خودایمنی مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر هیدر آدنیت چرکی قرار دارند.
9. عدم بهداشت مناسب:
بهداشت ضعیف و عدم مراقبت مناسب از نواحی پوستی مستعد به هیدر آدنیت چرکی میتواند منجر به تشدید بیماری و افزایش عفونتها شود.
10. مصرف برخی داروها:
مصرف برخی داروها ممکن است با تغییرات هورمونی و سیستم ایمنی، باعث تحریک یا تشدید هیدر آدنیت چرکی شود.
با در نظر گرفتن این عوامل و مدیریت آنها میتوان تا حدی از تشدید این بیماری جلوگیری کرد یا علائم آن را کنترل کرد.
انواع هیدر آدنیت چرکی
هیدر آدنیت چرکی (Hidradenitis Suppurativa یا HS) یک بیماری پوستی مزمن و التهابی است که با ضایعات دردناک و چرکی در نواحی خاص بدن مانند زیر بغل، کشاله ران، زیر پستانها و بخشهای دیگری که پوست با هم تماس دارد، همراه است. این بیماری به دلیل انسداد و التهاب غدد عرق اپوکرین ایجاد میشود. انواع و درجات هیدر آدنیت چرکی به سه مرحله براساس شدت بیماری تقسیمبندی میشوند:
1. مرحله 1 (خفيف):
- وجود یک یا چند ضایعه کوچک و بدون ارتباط بین آنها.
- در این مرحله، معمولاً ضایعات به صورت برجستگیهای کوچک و دردناک یا جوشهای چرکی ظاهر میشوند و بعد از درمان بهبود مییابند.
2. مرحله 2 (متوسط):
- وجود ضایعات مکرر و دردناک که با هم ارتباط دارند و ممکن است به هم وصل شوند (ایجاد مجاری و فیستول).
- زخمها مکرراً عود میکنند و معمولاً بهبود کامل نداشته و باعث ایجاد جای زخم میشوند.
3. مرحله 3 (شدید):
- وجود ضایعات گسترده و مزمن با مجاری پیچیده (فیستول) که نواحی وسیعی از بدن را درگیر میکنند.
- در این مرحله، بیماران با درد شدید، عفونتهای مکرر و مشکلات زیادی مواجه هستند و کیفیت زندگی آنها به شدت تحت تأثیر قرار میگیرد.
میزان شیوع هیدرآدنیت
هیدر آدنیت چرکی یک بیماری مزمن و نسبتاً نادر است، اما میزان شیوع آن در جوامع مختلف متفاوت است. تخمین زده میشود که حدود ۱ تا ۴ درصد از جمعیت عمومی به این بیماری مبتلا باشند. با این حال، به دلیل عدم تشخیص صحیح در موارد خفیف یا متوسط، این آمار ممکن است کمتر از میزان واقعی باشد.
نکات کلیدی درباره شیوع:
- سن ابتلا: این بیماری معمولاً پس از بلوغ و در سنین 20 تا 40 سالگی آغاز میشود. شیوع آن قبل از بلوغ یا پس از 50 سالگی نادر است.
- جنسیت: زنان حدود سه برابر بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به هیدر آدنیت چرکی هستند.
- عوامل جغرافیایی و نژادی: شیوع این بیماری در مناطق مختلف و در گروههای نژادی متفاوت است. برخی مطالعات نشان دادهاند که افراد با نژاد آفریقاییتبار بیشتر از دیگر نژادها به این بیماری مبتلا میشوند.
- بیماریهای مرتبط: افراد مبتلا به بیماریهای متابولیک (مانند دیابت)، چاقی، و اختلالات التهابی مزمن (مانند بیماری کرون) بیشتر در معرض خطر ابتلا به هیدر آدنیت چرکی هستند.
با توجه به مزمن بودن این بیماری و نیاز به مدیریت طولانیمدت، تشخیص و درمان زودهنگام میتواند کیفیت زندگی افراد مبتلا را بهبود بخشد.
درمان هیدر آدنیت چرکی
درمان هیدر آدنیت چرکی (Suppurative Hidradenitis) بسته به شدت و مرحله بیماری متفاوت است. هدف اصلی درمان، کنترل التهاب، کاهش علائم، جلوگیری از عود بیماری، و بهبود کیفیت زندگی بیمار است. روشهای درمانی شامل موارد زیر هستند:
1. درمان دارویی:
الف) آنتیبیوتیکها:
- خوراکی یا موضعی: در مراحل اولیه بیماری یا برای کنترل عفونتهای باکتریایی از آنتیبیوتیکها مانند کلیندامایسین، ریفامپین یا داکسیسایکلین استفاده میشود.
- طولانیمدت: گاهی آنتیبیوتیکها به صورت طولانیمدت برای کاهش عفونت و التهاب تجویز میشوند.
ب) داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs):
- مانند ایبوپروفن برای کاهش درد و التهاب استفاده میشوند.
ج) داروهای هورمونی:
- در افرادی که بیماری با تغییرات هورمونی همراه است (بهویژه زنان)، مصرف داروهای هورمونی مانند داروهای ضد آندروژن (مثل اسپیرونولاکتون) یا قرصهای ضد بارداری ممکن است مفید باشد.
د) بیولوژیکها:
- در موارد شدید، داروهای بیولوژیک مانند آدالیمومب (Adalimumab) و سایر مهارکنندههای TNF-α میتوانند به کاهش التهاب و کنترل علائم کمک کنند.
ه) رتینوئیدها:
- داروهای مشتق از ویتامین A مانند ایزوترتینوئین ممکن است در برخی موارد برای کاهش التهاب و جلوگیری از عود بیماری مفید باشند.
2. درمانهای موضعی:
- کرمها و ژلهای ضدعفونیکننده و آنتیبیوتیکی برای کنترل عفونتهای سطحی استفاده میشوند. همچنین، محصولات ضدعفونیکننده مانند صابونهای ضدباکتری میتوانند به کاهش خطر عفونت کمک کنند.
3. تزریق کورتیکواستروئید:
- تزریق موضعی کورتیکواستروئیدها مانند تریامسینولون میتواند التهاب و درد آبسهها را کاهش دهد.
4. جراحی:
الف) تخلیه آبسهها:
- در موارد شدید که آبسهها بهطور مداوم پر از چرک میشوند، جراحی برای تخلیه آنها انجام میشود.
ب) برش و تخلیه کامل نواحی درگیر:
- در مراحل پیشرفته بیماری، پزشکان ممکن است از جراحی برای تخلیه کامل بافتهای آسیبدیده استفاده کنند. این روش میتواند شامل برش عمیق ناحیه مبتلا و برداشتن تمامی غدد عرق آپوکرین باشد.
ج) لیزر درمانی:
- از لیزرهای CO2 برای تخریب بافتهای آسیبدیده و حذف آبسهها استفاده میشود که میتواند موثرتر و کمتر تهاجمی باشد.
5. تغییر سبک زندگی:
الف) ترک سیگار:
- ترک سیگار به عنوان یک عامل کلیدی در کاهش التهاب و جلوگیری از تشدید بیماری توصیه میشود.
ب) کاهش وزن:
- در صورت وجود چاقی، کاهش وزن میتواند باعث کاهش فشار روی نواحی تحت تأثیر و بهبود علائم شود.
ج) بهداشت مناسب:
- حفظ بهداشت شخصی، استفاده از صابونهای ضدعفونیکننده و لباسهای نخی و گشاد برای کاهش اصطکاک و تحریک پوست.
6. درمانهای کمکی:
- پانسمانهای زخم: استفاده از پانسمانهای مناسب برای جلوگیری از عفونت زخمها.
- پشتیبانی روانشناختی: به دلیل مزمن و دردناک بودن بیماری، افراد ممکن است نیاز به مشاوره روانشناختی داشته باشند.
7. درمانهای آینده:
تحقیقات در زمینه داروهای جدید برای مهار التهاب و کنترل سیستم ایمنی همچنان ادامه دارد و ممکن است در آینده درمانهای جدیدتری ارائه شود.
درمان هیدر آدنیت چرکی نیاز به صبر و پیگیری منظم با پزشک دارد و ممکن است ترکیبی از روشهای درمانی برای کنترل کامل بیماری ضروری باشد.
تشخیص هیدرآدنیت
تشخیص هیدر آدنیت چرکی (Hidradenitis Suppurativa) بر اساس علائم بالینی، سابقه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی انجام میشود. از آنجا که علائم این بیماری ممکن است شبیه سایر مشکلات پوستی مانند جوشها، آبسهها یا عفونتهای پوستی باشد، تشخیص دقیق توسط پزشک بسیار مهم است.
مراحل تشخیص:
1. شرح حال و معاینه بالینی:
- علائم و سابقه پزشکی: پزشک ابتدا از بیمار درباره مدت زمان بروز علائم، شدت درد، تکرار و عود زخمها، و سابقه خانوادگی سوال میکند. مهم است که پزشک بداند آیا بیمار سابقه آبسههای عودکننده در نواحی خاصی از بدن مانند زیر بغل، کشاله ران یا باسن دارد.
- معاینه فیزیکی: پزشک نواحی مبتلا را از نظر وجود تودهها، آبسهها، زخمهای باز، فیستولها و اسکار بررسی میکند. وجود آبسههای چرکی یا کانالهای زیرپوستی به تشخیص کمک میکند.
2. تشخیص افتراقی:
برای جلوگیری از اشتباه در تشخیص، پزشک باید سایر بیماریهای پوستی مشابه را رد کند. برخی از این بیماریها عبارتند از:
- فولیکولیت: التهاب فولیکولهای مو
- آکنه شدید
- کیستهای چرکی
- عفونتهای باکتریایی پوست
3. آزمایشات تکمیلی (در موارد خاص):
- در بیشتر موارد، تشخیص بالینی کافی است. اما در صورت وجود عفونتهای مشکوک یا علائم خاص، ممکن است آزمایشهای زیر انجام شود:
- کشت ترشحات آبسه: برای بررسی نوع باکتریهای موجود و تعیین آنتیبیوتیک مناسب.
- بیوپسی پوستی: در صورت شک به بیماریهای دیگر یا جهت تشخیص دقیقتر، نمونهبرداری از بافت ممکن است انجام شود.
4. تصویربرداری (در موارد شدید):
- در موارد پیشرفته که کانالهای زیرپوستی یا فیستولهای پیچیده وجود دارند، از سونوگرافی یا MRI برای بررسی وسعت التهاب و میزان درگیری بافتهای اطراف استفاده میشود.
5. معیارهای تشخیصی:
برای تشخیص قطعی هیدر آدنیت چرکی، پزشکان از معیارهای تشخیصی استانداردی استفاده میکنند:
- وجود آبسهها و تودههای عودکننده در نواحی خاص بدن (مانند زیر بغل، کشاله ران، باسن)
- عود و مزمن بودن بیماری: علائم باید به صورت مکرر یا مزمن ظاهر شوند.
- تشکیل زخمهای عمیق، فیستول و اسکار: وجود این عوارض یکی از نشانههای اصلی تشخیص است.
مراحل پیگیری:
- پس از تشخیص، بررسی منظم وضعیت بیمار برای ارزیابی پیشرفت بیماری و پاسخ به درمان ضروری است. همچنین، ارزیابی بیمار از نظر وجود بیماریهای همراه مانند دیابت، چاقی و سندروم تخمدان پلیکیستیک ممکن است توصیه شود.
عوارض هیدرآدنیت
هیدر آدنیت چرکی یک بیماری التهابی مزمن است که اگر به موقع درمان نشود یا مدیریت نشود، میتواند عوارض مختلفی ایجاد کند. این عوارض میتوانند کیفیت زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار دهند و حتی در موارد شدید منجر به مشکلات جدیتری شوند.
عوارض اصلی هیدر آدنیت چرکی:
1. تشکیل فیستولها و کانالهای زیرپوستی:
- یکی از عوارض شایع و شدید این بیماری، تشکیل فیستولها (کانالهای زیرپوستی) است که ممکن است نواحی مختلف بدن را به هم متصل کنند. این فیستولها میتوانند چرکی و دردناک باشند و به طور مداوم تخلیه شوند.
2. تشکیل اسکار و بافتهای فیبروتیک:
- زخمهای عمیق و آبسههای مکرر ممکن است با گذشت زمان اسکارهای دائمی ایجاد کنند. این اسکارها میتوانند حرکت پوست و ناحیههای اطراف را محدود کنند و ظاهر ناخوشایندی به همراه داشته باشند.
- این بافتهای فیبروتیک در نواحی مختلف بدن، بهویژه در زیر بغل و کشاله ران، میتوانند درد و ناراحتی ایجاد کنند.
3. تنگی و محدودیت حرکتی:
- ایجاد زخمهای عمیق و بافتهای اسکار ممکن است باعث تنگی در نواحی آسیبدیده شود و حرکت و فعالیتهای روزمره مانند بلند کردن بازو یا راه رفتن را محدود کند.
4. عفونتهای ثانویه:
- هیدر آدنیت چرکی میتواند باعث بروز عفونتهای مکرر در ناحیه آسیبدیده شود. این عفونتها ممکن است باعث بروز تب، التهاب شدید و نیاز به درمان با آنتیبیوتیکها شوند.
- در موارد شدید، عفونتها ممکن است به بافتهای عمقیتر نفوذ کنند و منجر به سلولیتیس یا سپسیس (عفونت سیستمیک) شوند.
5. مشکلات روانی و اجتماعی:
- درد مزمن، بوی بد آبسهها و ترشحات چرکی، بهویژه در نواحی قابل مشاهده بدن، میتواند باعث افسردگی، اضطراب و احساس انزوای اجتماعی شود.
- کاهش کیفیت زندگی به دلیل مشکلات جسمی و ظاهر ناخوشایند ممکن است بر روابط اجتماعی و کاری بیمار تأثیر منفی بگذارد.
6. آمیلوئیدوز:
- در موارد نادر، هیدر آدنیت چرکی شدید و طولانیمدت میتواند منجر به تجمع پروتئینهای آمیلوئید در بافتهای بدن شود که ممکن است مشکلاتی در عملکرد اندامها ایجاد کند.
7. افزایش خطر سرطان پوست:
- یکی از نادرترین ولی جدیترین عوارض هیدر آدنیت چرکی، افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست به ویژه کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma) در نواحی مبتلا به التهاب مزمن و زخمهای طولانیمدت است.
8. کمخونی مزمن:
- خونریزی مکرر از زخمها و عفونتهای چرکی ممکن است در برخی بیماران باعث کمخونی شود. این کمخونی میتواند باعث ضعف عمومی، خستگی و کاهش انرژی شود.
9. اختلالات مربوط به عرق کردن:
- انسداد و التهاب غدد عرق آپوکرین میتواند باعث اختلال در تولید عرق و در نتیجه مشکلاتی در تنظیم دمای بدن و تعریق شود.
10. درگیریهای سیستمیک و بیماریهای همراه:
- بیماران مبتلا به هیدر آدنیت چرکی ممکن است در معرض بیماریهای التهابی دیگری مانند بیماری کرون، آرتریت روماتوئید یا سندروم متابولیک باشند.
مدیریت عوارض:
پیشگیری از عوارض این بیماری با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب امکانپذیر است. پیگیری منظم با پزشک، رعایت بهداشت و تغییرات در سبک زندگی میتواند به کاهش علائم و جلوگیری از بروز عوارض کمک کند. /ق
درج نظر