شوک آنافیلاکسی را جدی بگیرید!

شوک آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک شدید است که باید فورا درمان شود. ممکن است در عرض چند ثانیه یا چند دقیقه، به علت قرار گرفتن در معرض چیزی که به آن حساسیت دارید مانند بادام زمینی یا نیش زنبور عسل، دچار علائم واکنش‌ آنافیلاکتیک شوید.

آنافیلاکسی

آنافیلاکسی، واکنش آلرژیک خطرناک و جدی است که می تواند منجر به مرگ شود، وضعیت اورژانسی که باید سریعا درمان شود. بسیاری از افراد متوجه این اختلال نمی شوند، تا زمانی که علائم به یک باره ظاهر شود. گاهی ممکن است در شرایط اورژانسی، تزریق اپی نفرین از سوی متخصص آسم و آلرژی در نظر گرفته شود. آنافیلاکسی زمانی تحریک می شود که سیستم ایمنی نسبت به مواد بی ضرری مانند پنی سیلین، فعالیت بیشتری نشان می دهد که موجب بروز علائم خفیف و یا شدید و درگیری تمام قسمت های بدن می شود. 

علائم معمولا در عرض چند دقیقه تا چند ساعت، بعد از خوردن مواد غذایی، داروها و یا نیش حشرات ظاهر می شوند. بنابراین سریعا باید نسبت به درمان آنافیلاکسی اقدام شود، چرا که به تاخیر افتادن درمان می تواند باعث مرگ بیمار شود.
گاهی ممکن است علائم برای مدتی محو شوند و دوباره بعد از گذشت چند ساعت برگردند، به همین خاطر، آن چه که اهمیت دارد این است که به محض مشاهده علائم، درمان باید آغاز گردد. برخی افراد بیشتر در معرض آنافیلاکسی قرار دارند، مانند: افراد مبتلا به آسم و آلرژی و یا افرادی که سابقه خانوادگی آنافیلاکسی دارند.

علائم شوک آنافیلاکسی

اولین علائم واکنش آنافیلاکتیک ممکن است شبیه به علائم یک واکنش آلرژیک معمولی باشد و علائمی مانند آبریزش بینی یا بثورات پوستی را تجربه کنید. اما طی 30 دقیقه، علائم جدی‌تر ظاهر می‌شوند.

آنافیلاکسی باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن سیلی از آنتی بادی‌ها را آزاد کند که این رهاسازی می‌تواند بدن را دچار شوک کند. در واکنش به یک ماده‌ی حساسیت زا، بدن مقادیر زیادی هیستامین تولید می کند. فشار خون ناگهان پایین می‌آید و مجاری تنفسی باریک شده و مانع تنفس می‌شود.

معمولا بیش از یکی از علائم زیر، در شوک آنافیلاکسی وجود دارد:

• سرفه، خس و خس، درد قفسه‌ی سینه، خارش یا گرفتگی در قفسه‌ی سینه
• غش، سرگیجه، گیجی یا ضعف
• کهیر، راش پوستی، خارش پوست، متورم یا قرمز شدن پوست، برافروختگی یا رنگ پریدگی پوست
• احساس گرمی ناگهانی و بیش از حد
• آبریزش بینی، گرفتگی بینی، عطسه
• تنگی نفس یا مشکل در تنفس، افزایش تعداد ضربان قلب (تعداد ضربان قلب طبیعی، ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه است)
• تورم یا خارش در لب و دهان 
• تورم یا خارش گلو، گرفتگی صدا، مشکل در بلع، گرفتگی گلو
• استفراغ، اسهال 
• درد شکم 
• گرفتگی عضلات
• کاهش قدرت نبض یا ضعیف شدن نبض، رنگ پریدگی

ممکن است از هر 5 نفر 1 نفر، پس از گذشت 12 ساعت از اولین واکنش آنافیلاکتیک، دومین حمله را نیز تجربه کند که به آن واکنش آنافیلاکسی دو فازی گفته می‌شود. 

علت های شوک آنافیلاکسی

شوک آنافیلاکسی هنگامی اتفاق می‌افتد که در بدن آنتی بادی تولید شود. این آنتی بادی‌ها‌ معمولا در پاسخ به عفونت یا یک ماده‌ی غذا در بدن ایجاد می‌شوند. ممکن است در اولین تماس با آنتی بادی، واکنش آنافیلاکسی اتفاق نیفتد، اما ممکن است با گذشت زمان و در مواجهه‌های بعدی، واکنش ایجاد شود.
شایع‌ترین علت این واکنش در کودکان، مواد غذایی است و در بزرگسالان، علت اصلی دارو است.

• محرک‌های غذایی در کودکان
  

  مواد غذایی که ممکن است باعث واکنش آنافیلاکتیک در کودکان شوند عبارتند از: بادام زمینی، صدف، ماهی، شیر، تخم مرغ، سویا و گندم.

• محرک‌های غذایی در بزرگسالان
  

  _ برخی مواد غذایی باعث شوک آنافیلاکسی در بزرگسالان می‌شوند که عبارتند از گردو، فندق، بادام هندی، پسته، آجیل، بادام و بادام زمینی.
  _ برخی از افراد به قدری حساس هستند که حتی بوی غذا نیز می‌تواند باعث ایجاد واکنش در آن‌ها شود.
  _ برخی افراد نیز به برخی مواد نگهدارنده در مواد غذایی حساسیت دارند.

• محرک‌های دارویی
  

  _ داروهای رایجی که می‌توانند باعث واکنش آنافیلاکتیک شوند، عبارتند از:
  _ پنی سیلین (بیش‌تر به دنبال تزریق آمپول پنی سیلین)
   _شل کننده‌های عضلانی
  _ داروهایی که برای بی حسی استفاده می‌شوند.
  _ آسپرین
  _ ایبوپروفن
  _ سایر NSAID ها (داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی)
  _ داروهای ضد تشنج
  _ کنتراست داخل وریدی (IV) که در برخی از آزمایشات تصویربرداری استفاده می‌شود.

• سایر محرک‌ها
  

  _ آنافیلاکسی همچنین می‌تواند با چند محرک دیگر نیز ایجاد شود. اما این موارد رایج نیستند:
  _ گرده‌ی گل مانند گل محمدی و گرده‌ی درختان
  _ نیش یا گزش زنبورها
  _ لاتکس موجود در دستکش 

درمان  شوک آنافیلاکسی

• در صورت توقف تنفس یا قطع ضربان قلب در حمله‌ی آنافیلاکسی، ممکن است لازم باشد احیای قلبی ریوی (CPR) انجام شود.
  
  
• اپی نفرین موثرترین روش برای درمان شوک آنافیلاکسی است و باید بلافاصله تزریق شود. معمولا تزریق اپی نفرین در ران انجام می‌شود. اگر قبلا دچار واکنش آنافیلاکسی شده‌اید، باید همیشه حداقل ۲ دوز اپی نفرین را همراه خود داشته باشید.
  
  
• اپی نفرین، به شکل قلم تزریقی اپی نفرین در داروخانه‌ها قابل خریداری است.
  
  
• اپی نفرین پس از حدود ۱ سال منقضی می‌شود، بنابراین مطمئن شوید که اپی نفرینی که همراه دارید تاریخ مصرف داشته باشد. اگر دچار واکنش آنافیلاکتیک شدید و اپی نفرین منقضی شده بود، به هر حال آن را تزریق کنید.
  
  
• در مراکز اورژانس، ممکن است اپی نفرین بیش‌تری به شما تزریق کنند.
  
  
• اگر قادر به نفس کشیدن نیستید، ممکن است برای تسکین علائم تنفسی، ماسک اکسیژن و یک آگونیست بتا (مانند آلبوترول) استفاده شوند.
  
  
• در صورت عدم پاسخ به ماسک اکسیژن، ممکن است نوعی جراحی به نام تراکئوستومی، توسط پزشکان انجام شود که لوله‌ی هوایی را مستقیما وارد راه‌های تنفسی شما می‌کند.
  
  
• ممکن است به تزریق مایعات (سرم) و داروهایی برای کمک به نفس کشیدن نیاز داشته باشید.
  
  
• اگر علائم از بین نرود، پزشکان ممکن است به شما آنتی هیستامین و استروئید نیز تزریق کنند. استروئید و آنتی هیستامین‌ها به کاهش التهاب در مجاری هوایی کمک می‌کنند.
  
  
• احتمالا باید چندین ساعت در اورژانس بمانید تا از عدم بروز واکنش دوم مطمئن شوید.
  
  
• پس از پایان مرحله‌ی اورژانس اولیه، به یک متخصص آلرژی مراجعه کنید. به خصوص اگر نمی‌دانید چه عواملی باعث واکنش آنافیلاکتیک در شما شده است.
  اگر قبلا دچار واکنش آنافیلاکسی شده‌اید، باید همیشه حداقل ۲ دوز اپی نفرین را همراه خود داشته باشید. 

عوارض شوک آنافیلاکسی

شوک آنافیلاکسی بسیار جدی است. زیرا می‌تواند مجاری تنفسی را مسدود کرده و از تنفس جلوگیری کند. همچنین می‌تواند قلب را متوقف کند. به دلیل کاهش فشار خون، ارگان‌ها از دریافت اکسیژن کافی محروم‌ می‌شوند. شوک آنافیلاکتیک می‌تواند منجر به عوارض جدی شود مانند:

• آسیب مغزی
• نارسایی کلیه
• شوک قلبی
• آریتمی 
• حمله‌ی قلبی
• مرگ 

جمع بندی 

شوک آنافیلاکسی، واکنش آلرژیک خطرناکی است که بدنبال مواجهه با آلرژن مشخصی در فاصله چند دقیقه تا چند ساعت ایجاد می شود.
علائم آنافیلاکسی شامل: علایم پوستی نظیر، خارش، کهیر، گرگرفتگی، علایم تنفسی مثل احساس گرفتگی،سرفه،خس خس سینه، سنگینی قفسه سینه،علایم گوارشی، علایم قلبی عروقی از جمله طپش قلب، افت فشار خون و یا سرگیجه را تجربه می کنند.
در برخی مواقع ممکن است سطح هوشیاری فرد نیز پایین بیاید. این شرایط بسیار خطرناک است و اگر فورا درمان نشود، عوارضی جدی و حتی مرگ را به‌دنبال خواهد داشت. /ص