سرطان تیروئید

سرطان تیروئید نوعی سرطان است که از بافت‌های غده تیروئید منشاء می‌گیرد. تیروئید یک غده پروانه‌ای شکل در جلوی گردن است که هورمون‌های تیروئید را تولید می‌کند و در تنظیم متابولیسم بدن نقش دارد.

انواع سرطان تیروئید

انواع سرطان تیروئید شامل موارد زیر است:

1. کارسینوم پاپیلاری (Papillary Carcinoma):

   • شایع‌ترین نوع سرطان تیروئید، حدود 80 درصد موارد را تشکیل می‌دهد.
   • رشد آهسته‌ای دارد و معمولاً به غدد لنفاوی گردن گسترش می‌یابد.
   • بیشتر در زنان و افراد جوان‌تر رخ می‌دهد.
   • پیش‌آگهی خوبی دارد و معمولاً به درمان پاسخ می‌دهد.

2. کارسینوم فولیکولار (Follicular Carcinoma):

   • دومین نوع شایع، حدود 10-15 درصد موارد را تشکیل می‌دهد.
   • ممکن است به استخوان‌ها و ریه‌ها گسترش یابد.
   • بیشتر در افراد مسن‌تر رخ می‌دهد.
   • پیش‌آگهی نسبتاً خوبی دارد، اما کمی بدتر از کارسینوم پاپیلاری است.

3. کارسینوم مدولاری (Medullary Carcinoma):

   • حدود 3-4 درصد موارد سرطان تیروئید را تشکیل می‌دهد.
   • از سلول‌های C تیروئید منشاء می‌گیرد که هورمون کلسی‌تونین تولید می‌کنند.
   • ممکن است به صورت ارثی (سندرم MEN 2) یا به صورت پراکنده رخ دهد.
   • پیش‌آگهی متوسط دارد و ممکن است به غدد لنفاوی، کبد، ریه‌ها و استخوان‌ها گسترش یابد.

4. کارسینوم آناپلاستیک (Anaplastic Carcinoma):

   • نادرترین نوع سرطان تیروئید، کمتر از 2 درصد موارد را تشکیل می‌دهد.
   • بسیار تهاجمی و سریع رشد می‌کند و معمولاً در افراد مسن‌تر رخ می‌دهد.
   • به سرعت به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد.
   • پیش‌آگهی بسیار ضعیفی دارد و معمولاً به درمان پاسخ نمی‌دهد.

هر کدام از این انواع سرطان تیروئید ویژگی‌ها، رفتار و روش‌های درمان خاص خود را دارند و تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به بهبود پیش‌آگهی بیمار کمک کند.

علائم سرطان تیروئید

علائم سرطان تیروئید ممکن است در مراحل اولیه قابل توجه نباشند، اما با پیشرفت بیماری، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:

1. توده یا تورم در گردن:

   • شایع‌ترین علامت سرطان تیروئید است.
   • ممکن است به آرامی رشد کند و به تدریج بزرگ‌تر شود.

2. درد در ناحیه گردن و گلو:

   • ممکن است به گوش‌ها نیز سرایت کند.

3. تغییر صدا یا خشونت صدا:

   • آسیب به اعصاب صوتی می‌تواند منجر به تغییر صدا یا خشونت صدا شود.
   • معمولاً در موارد پیشرفته‌تر دیده می‌شود.

4. دشواری در بلع:

   • توده ممکن است بر روی مری فشار بیاورد و بلع را مشکل کند.

5. دشواری در تنفس:

   • توده ممکن است بر روی نای فشار بیاورد و تنفس را مشکل کند.

6. سرفه‌ی مداوم:

   • بدون علت مشخصی و ممکن است به سایر علائم مرتبط باشد.

سایر علائم ممکن

• تورم غدد لنفاوی گردن: ممکن است غدد لنفاوی نزدیک تیروئید بزرگ شوند.
• احساس فشار یا پری در گردن: به دلیل توده یا گسترش بیماری.
• کاهش وزن بی‌دلیل: ممکن است در برخی موارد دیده شود.

علائم سرطان تیروئید می‌تواند با بیماری‌های غیر سرطانی تیروئید نیز مشابه باشد. به همین دلیل، در صورت بروز هر یک از این علائم، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم انجام شود.

عوامل خطر ابتلا به سرطان تیروئید

عوامل خطر ابتلا به سرطان تیروئید شامل موارد زیر می‌شوند:

1. جنسیت:

   • زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به سرطان تیروئید قرار دارند.

2. سن:

   • سرطان تیروئید در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما بیشتر در افراد بین 25 تا 65 سال شایع است.

3. سابقه خانوادگی:

   • داشتن سابقه خانوادگی سرطان تیروئید یا سایر بیماری‌های تیروئیدی می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
   • برخی از انواع سرطان تیروئید مانند کارسینوم مدولاری می‌توانند به صورت ارثی باشند.

4. بیماری‌های ژنتیکی:

   • برخی بیماری‌های ژنتیکی مانند سندرم‌های MEN 2 (نئوپلازی اندوکرین چندگانه نوع 2) و سندرم گاردنر می‌توانند خطر ابتلا به سرطان تیروئید را افزایش دهند.

5. قرار گرفتن در معرض اشعه:

   • قرار گرفتن در معرض اشعه‌های رادیواکتیو، به ویژه در کودکی، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تیروئید را افزایش دهد.
   • افرادی که به دلایل پزشکی (مانند درمان‌های پرتودرمانی) یا به دلیل حوادث (مانند انفجارهای هسته‌ای) در معرض اشعه قرار گرفته‌اند، در معرض خطر بیشتری هستند.

6. نقائص مادرزادی تیروئید:

   • برخی نقائص مادرزادی تیروئید می‌توانند خطر ابتلا به سرطان تیروئید را افزایش دهند.

7. بیماری‌های تیروئید:

   • داشتن بیماری‌های تیروئیدی مانند گواتر (بزرگی غده تیروئید) می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تیروئید را افزایش دهد.

8. سایر عوامل خطر:

   • مصرف بیش از حد یا کمبود ید در رژیم غذایی
   • قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی یا مواد سمی

تشخیص سرطان تیروئید

تشخیص سرطان تیروئید شامل مراحل و آزمایش‌های مختلفی است که به پزشکان کمک می‌کند تا این بیماری را شناسایی و مرحله‌بندی کنند. برخی از مراحل و روش‌های تشخیصی عبارتند از:

1. معاینه بالینی:

• پزشک گردن را برای بررسی هر گونه توده یا تورم معاینه می‌کند.
• ارزیابی علائم بیمار و تاریخچه پزشکی خانوادگی.

2. آزمایش‌های خون:

• آزمایش هورمون‌های تیروئید (T3، T4): بررسی سطح هورمون‌های تیروئید.
• آزمایش TSH (هورمون تحریک‌کننده تیروئید): بررسی عملکرد غده تیروئید.
• آزمایش کلسی‌تونین: معمولاً برای تشخیص کارسینوم مدولاری تیروئید استفاده می‌شود.
• آزمایش آنتی‌بادی‌های تیروئید: بررسی وجود آنتی‌بادی‌های غیرطبیعی که می‌توانند به بیماری‌های خودایمنی تیروئید مرتبط باشند.

3. سونوگرافی تیروئید:

• ایجاد تصاویر از غده تیروئید با استفاده از امواج صوتی.
• کمک به تعیین اندازه، محل و ویژگی‌های توده‌ها و نودول‌های تیروئید.

4. بیوپسی با سوزن نازک (Fine-Needle Aspiration Biopsy):

• استخراج نمونه‌ای کوچک از بافت تیروئید برای بررسی زیر میکروسکوپ.
• معمولاً تحت هدایت سونوگرافی انجام می‌شود.

5. اسکن‌های تصویربرداری:

• سی‌تی اسکن (CT Scan): برای بررسی گسترش سرطان به سایر قسمت‌های بدن.
• ام‌آر‌آی (MRI): برای ارزیابی دقیق‌تر بافت‌های نرم و تشخیص گسترش محلی.
• اسکن ید رادیواکتیو: بررسی جذب ید توسط سلول‌های تیروئید و تشخیص توده‌های سرطانی.

6. اسکن PET (Positron Emission Tomography):

• بررسی فعالیت متابولیک سلول‌ها و شناسایی نواحی با فعالیت بالای سلولی که ممکن است سرطانی باشند.

7. آزمایش‌های ژنتیکی:

• بررسی جهش‌های ژنتیکی مرتبط با سرطان مدولاری تیروئید یا سایر سندرم‌های ژنتیکی.

تشخیص زودهنگام سرطان تیروئید می‌تواند به درمان موثرتر و بهبود نتایج بیمار کمک کند.

درمان سرطان تیروئید

درمان سرطان تیروئید به نوع، مرحله و شدت بیماری بستگی دارد. روش‌های مختلف درمانی عبارتند از:

1. جراحی (Thyroidectomy):

• برداشتن کامل تیروئید: در بیشتر موارد سرطان تیروئید، کل غده تیروئید برداشته می‌شود.
• برداشتن قسمتی از تیروئید: در برخی موارد (مثل نودول‌های کوچک)، تنها قسمتی از تیروئید برداشته می‌شود.
• برداشتن غدد لنفاوی: اگر سرطان به غدد لنفاوی گردن گسترش یافته باشد، این غدد نیز ممکن است برداشته شوند.

2. ید رادیواکتیو (Radioactive Iodine Therapy):

• پس از جراحی، برای تخریب سلول‌های سرطانی باقی‌مانده استفاده می‌شود.
• ید رادیواکتیو به صورت خوراکی مصرف می‌شود و توسط سلول‌های تیروئید جذب می‌شود، که باعث تخریب آن‌ها می‌شود.

3. هورمون‌تراپی (Thyroid Hormone Therapy):

• بعد از جراحی، بیمار نیاز به مصرف هورمون‌های تیروئید (مثل لووتیروکسین) دارد تا سطح هورمون‌های تیروئید در بدن به حالت عادی برگردد.
• این درمان همچنین می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی باقی‌مانده را مهار کند.

4. پرتودرمانی (External Beam Radiation Therapy):

• استفاده از پرتوهای انرژی بالا برای تخریب سلول‌های سرطانی.
• معمولاً در موارد پیشرفته یا در صورتی که ید رادیواکتیو موثر نباشد، استفاده می‌شود.

5. شیمی‌درمانی (Chemotherapy):

• نادر است و معمولاً برای کارسینوم آناپلاستیک یا مراحل پیشرفته سرطان استفاده می‌شود.
• داروهای شیمی‌درمانی به صورت سیستمیک عمل می‌کنند و سلول‌های سرطانی را در سراسر بدن تخریب می‌کنند.

6. درمان هدفمند (Targeted Therapy):

• استفاده از داروهایی که به طور خاص مولکول‌های مرتبط با رشد و بقای سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند.
• این درمان برای برخی از انواع سرطان تیروئید پیشرفته موثر است.

7. آزمایش‌های کلینیکی (Clinical Trials):

• شرکت در آزمایش‌های بالینی برای دسترسی به درمان‌های جدید و نوآورانه که هنوز به طور عمومی در دسترس نیستند.

8. پیگیری و مراقبت پس از درمان:

• پیگیری منظم با پزشک برای ارزیابی پاسخ به درمان و بررسی عود بیماری.
• انجام آزمایش‌های خون، سونوگرافی و سایر تست‌های تصویربرداری به صورت دوره‌ای.

تغییرات سبک زندگی و حمایتی:

• حمایت روانی: مشاوره و حمایت روانی می‌تواند به بیماران در مدیریت استرس و اضطراب مرتبط با بیماری کمک کند.
• تغذیه مناسب: رژیم غذایی سالم و متعادل برای حمایت از سلامت کلی بدن و تقویت سیستم ایمنی مفید است.

تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به بهبود نتایج بیماران کمک کند.